حواشی دیدار امیرعبدالهیان و لاوروف؛ دیپلماسی عزت یا انتظار؟
قدم زدن ظریف با همتای امریکایی‌اش زمانی موجی از دلواپسی‌ها را برانگیخته بود و دلواپسان ادعا داشتند رفتار وزیر امور خارجه موجب خفت ایران بوده است؛ اما این روزها در دولت محبوب اصولگرایان نیز سفر حسین امیرعبداللهیان، به روسیه و رفتار همتای روس با او حاشیه‌ساز شده است. حاشیه‌ای فربه تر از متن.
بیان فردا |حکمرانی | پس از میدان‌داری و میانجیگری چین برای بهبود روابط شکراب ایران و عربستان، حالا ایران همین چشمداشت را از روسیه دارد تا این کشور نیز نقش میانجی را برای ایران و امریکا بازی کند. نقشی که پیش از این ایران از عراق و عمان می‌خواست اما در عمل چندان ثمربخش واقع نشد تا این بار ایران دست به دامان روس‌ها شود ولی مثمر ثمر بودن این میانجیگری نیز محل تردید است
اما این روزها در دولت محبوب اصولگرایان نیز سفر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه به روسیه و رفتار همتای روس با او حاشیه‌ساز شده است. حاشیه‌ای فربه تر از متن.
هشتم فروردین سال نوی خورشیدی خبر سفر وزیر امور خارجه ایران به روسیه منتشر شد و درست فردای آن که موعد دیدار امیرعبداللهیان با لاوروف همتای خود بود، ویدیویی منتشر و پربازدید شد که در آن لاوروف با رفتاری که مشخص نبود از سر عصبانیت است یا شوخی و دست انداختن، امیرعبداللهیان را بازخواست می‌کرد: «نمی‌خواستی از ماشین پیاده شوی؟»
این ویدیو خیلی زود در فضای مجازی پربیننده شد و در زمانه‌ای که افکار عمومی ایران نسبت به نوع روابط ایران و روسیه بدبین شده‌اند با واکنش منفی و از روی خشم بسیاری از مردم و فعالان سیاسی روبرو شد.
برداشت بسیاری از کاربران ایرانی از ویدیو این بود که لاوروف به استقبال امیرعبداللهیان نرفته و سپس انتظار بیهوده وزیر امور خارجه ایران را برای استقبال هیأت روس، به ریشخند گرفته است.
از نظر برخی کاربران لاوروف دیپلماتی کاربلد و باهوش است و تمام این صحنه را از عمد روبروی چشم خبرنگاران رقم زده تا قصدش را که همان تحقیر امیرعبداللهیان است، به نمایش بگذارد و مرتبه وزیر خارجه ایران را پایین بیاورد.
خرد شدن جایگاه ملت کهنسال ایران به خاطر بی‌تجربگی وزیر امور خارجه و تسلط نداشتن بر رفتار مطابق با شأن ایران در دیپلماسی از نکات مورد انتقاد کاربران بوده است.
واکنش فعالان سیاسی به تحقیر ایران
داوود حشمتی، عضو حزب اعتماد ملت با کنایه از «دیپلماسی عزت» یاد کرده و پرسیده: «آقای وزیر دقیقا منتظر چی بودید؟ تشریف فرمایی لاوروف؟ این صندلی که به آن تکیه زده‌اید تاریخ غرور و افتخار ایران است. وای اگر جای شما ظریف بود یا جای لاوروف، جان کری. آن وقت دلواپسان جامه‌دران به خیابان می‌ریختند. اما امروز دچار انسداد گلو شده‌اند!»
از نظر رحمت الله بیگدلی، فعال سیاسی اصلاح طلب: «این حد از بی‌احترامی به مقامات یک کشور از طرف مقامات روسیه تأسف‌بار است! قطعا اگر ظریف بود ادبش می‌کرد!»
پیاده شدن امیرعبداللهیان از خودرو با وجود عدم استقبال هیأت و همتای روس مورد نقد شهاب‌الدین حائری شیرازی نیز قرار گرفته است: «امیرعبداللهیان توقع دارد همان میزان استقبال که از لاورف در تهران کرده در کرملین از او بشود اما نه تنها چنین نمی‌شود که جلو دوربین دست‌اش می‌اندازند. همین امروز اگر وزیر مشاور در امور خارجه امارات، کشور کوچکی که ۵ برابر ما صادرات دارد به روسیه برود همه پروتکل‌های تشریفات برایش اجرا می‌شود که اگر نشود مطمئن باشید از ماشین پیاده نمی‌شود و باز‌می‌گردد، چون این عدم مراعات پروتکل دقیقا به معنی این است که اینجا شما مهم نیستید و ارتباط با شما از موضع ضعف برقرار می‌شود.»
حسین دهباشی نیز در همین باره خطاب به وزیر امور خارجه نوشت: با سلام و احترام. ارزنی غیرت اگر داشته باشید این پرسش تا ابد در گوش‌تان زنگ می‌زند Waiting for what?
نمونه تاریخی واکنش بجای قوام به بی‌احترامی استالین
بسیاری از کاربران نیز به همین بهانه نمونه‌های دیگر از بی احترامی مقام‌های روس به همتایان ایرانی خود را برشمرده‌اند.
گویا مقامات روس در به رخ کشیدن خودبرتر بینی‌شان در دیدار با همتایان‌شان از کشورهای دیگر ید طولایی دارند. در رفتارشان با مقامات ایران نیز این نخستین بار نیست که دست به اقداماتی این چنین می‌زنند و پیش از این در سفرهای رئیس‌جمهور و رئیس‌مجلس به این کشور نیز از این نوع بی‌احترامی‌های حاشیه‌ساز به نمایش گذاشته شده است. مثل انتظار بیش از حد وبی‌نتیجه قالیباف برای دیدار با پوتین و همین طور اصرار بر رعایت فاصله‌ی اجتماعی بیش از حد معمول در دیدار پوتین و ابراهیم رئیسی.
اما این نوع بی‌احترامی روس‌ها به مقامات ایرانی تاریخ طول و درازتری دارد. مثل منتظر گذاشتن احمد قوام، نخست وزیر وقت ایران در دهه بیست خورشیدی برای دیدار با ژوزف استالین و همین طور پشت به مجلس ایستادن استالین هنگام ورود قوام به اتاق که موجب شد قوام با عصبانیت از میان مذاکره قصد عزیمت به فرودگاه و برگشت به ایران را کند و سپس طرف روسی ناچار به دلجویی و تدارک دیدار ویژه قوام با استالین بر سر میز شام شد.
اصرار بر حفظ غرور و احترام هیأت ایرانی توسط نخست وزیر آن روز ایران درحالی بود که در آن سال‌ها شوروی سرمست پیروزی در جنگ جهانی دوم بود و شمال ایران در اشغالش.
واکنش وزارت امور خارجه به سفر پرحاشیه امیرعبداللهیان
اما در مقابل این انتقادها وزارت امور خارجه ایران به طور ضمنی موضوع را اینگونه جلوه می‌دهد که پرسش لاوروف از امیرعبداللهیان به خاطر دیر پیوستن هیأت ایران به هیأت روسی بوده است.
به گفته‌ی وی ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه؛ رئیس هیأت دقایقی در داخل خودرو منتظر ملحق شدن دیگر اعضای اصلی هیأت همراه می ماند و در هوای بارانی مسکو همتای او نیز در مکان استقبال منتظر وزیر خارجه کشورمان بوده است.
وی افزود: برخی که با انگیزه‌های مختلف اصولا از ارتباطات و تبادل هیأت‌های جمهوری اسلامی ایران با طرف‌های مختلف نگرانند، دنبال حاشیه‌سازی‌های ناشیانه هستند، خصوصا در شرایطی که با سفری بسیار موفق و دارای ابعاد سیاسی، اقتصادی و راهبردی و موضوعات مهم منطقه‌ای هم مواجه شوند.
کنعانی دیدار دو وزیر خارجه را بسیار نتیجه بخش دانست.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه نیز از نتیجه دیدار با لاوروف ابراز رضایت کرد و در توئیتر نوشت: امروز در مسکو گفتگوی مهم و نتیجه‌بخش با آقای لاورف در موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی داشتم.
برجام روسی
موضوعاتی که سپس خیلی زود مشخص شد محوری‌ترین آن توافق ایران و عربستان و برجام بوده است. در کنار پرداختن به تحرکات حساسیت‌برانگیز در منطقه باکو و همکاری‌ها دفاعی ایران و روسیه.
ایسنا نوشت: وزیر خارجه کشورمان برجام را یکی از موضوعات گفت‌وگوهایش با وزیر خارجه روسیه دانست.
حسین امیرعبداللهیان در بدو ورود به مسکو در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوال ایسنا مبنی براینکه طبق اعلام سخنگوی وزارت خارجه روسیه برجام یکی از موضوعات گفت‌وگوها در دیدار با آقای لاوروف خواهد بود، آیا برجام دستور کار گفت وگوهاست؟ گفت: دریچه مذاکرات در مورد برجام همچنان باز است و یکی از موارد گفت‌وگوها با آقای لاوروف، برجام و بازگشت طرف‌ها به تعهدات‌شان خواهد بود.
وی افزود: در دور جدید گفت‌و گوهای ایران و ۴+۱ که در وین ماه‌ها به طول انجامید روسیه نقش مهمی ایفا کرد.
در نشست خبری مشترک دو وزیر نیز سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه اعلام کرد که از نظر روسیه جایگزینی برای برجام وجود ندارد و اینکه کشورش از توافق تهران و ریاض استقبال می‌کند.
سرگئی لاوروف در این کنفرانس مطبوعاتی با اشاره به موضع روسیه به مسئله بازگشت به برجام گفت: با همتای ایرانی خود در مورد وضعیت برجام صحبت کردیم، ما درک مشترکی داریم که هیچ جایگزینی برای این توافق بین‌المللی که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد به‌اتفاق آرا به تصویب رسیده است، وجود ندارد، ما خواهان ازسرگیری سریع و اجرای کامل این قطعنامه هستیم و با اقداماتی که مانع این امر می‌شود، مخالفیم.
وی در ادامه تأکید کرد: جهان همچنان منتظر بازگشت آمریکا به تعهدات خود در چارچوب توافق هسته‌ای است و ما تأکید کرده‌ایم که همه تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران باید برداشته شود.
وزیر امور خارجه روسیه همچنین از بهبود روابط ایران و عربستان استقبال کرد.
رودربایستی ایران و خاصیت میانجی!
پس از میدان‌داری و میانجیگری چین برای بهبود روابط شکراب ایران و عربستان، حالا ایران همین چشمداشت را از روسیه دارد تا این کشور نیز نقش میانجی را برای ایران و امریکا بازی کند. نقشی که پیش از این ایران از عراق و عمان می‌خواست اما در عمل چندان ثمربخش واقع نشد تا این بار ایران دست به دامان روس‌ها شود. گرچه شاید پرهیز وزیر امور خارجه دولت ابراهیم رییسی از گشودن باب مذاکره مستقیم با امریکا و دیگر بلوک غرب قابل فهم باشد و بشود آن را تضاد آرمان و واقعیت در دو عرصه نظر و عمل تفسیر کرد ولی در عین حال اصرار ایران بر مذاکره غیرمستقیم و در مقابل انکار طرف‌های غربی چه سودی دارد و آیا اعطای نقش میانجی به دولت‌های دیگر در عمل برای کشور ما ثمربخش خواهد بود؟
به عقیده مهدی مطهرنیا، کارشناس مسائل بین‌الملل احیای برجام توسط روس‌ها مثل مُسکّن و یک نشاط موقت است و اثرگذاری معناداری ندارد.
مطهرنیا در گفت‌وگو با در خبرآنلاین با اشاره به سفر وزیرخارجه ایران به مسکو می‌گوید: «ایران در بحران تصمیم‌گیری قرار دارد و در درون دچار نوعی تعارض است. به این معنا که از یک جهت گفتمان انقلابی را دارد که در پی آن است تا هواداران خود حفظ کند و از سوی دیگر این گفتمان انقلابی در نفی گفتمان‌های دیگر در ادبیات درون گفتمانی انقلاب بسیار رادیکالانه عمل کرده است.»
به نظر این کارشناس همین بحران تصمیم‌گیری است که موجب می‌شود در سفر امیرعبداللهیان به روسیه حاشیه‌ها پررنگ‌تر از متن شود و این موضوع که لاوروف وزیر خارجه روسیه در استقبال از وزیر خارجه ایران چه رفتاری دارد، مورد توجه قرار می‌گیرد.
اما میانجی‌گری‌هایی اینچنین از نظر این کارشناس نمی‌تواند اثرگذاری معنادار در حوزه عمل داشته باشد: «می‌تواند چند روزی در بحث رسانه‌ای و از نظر روانی زمینه‌های ایجاد یک نوع ایست موقت یا نشاط موقت را به وجود بیاورد؛اما اینها مسکن‌هایی است که تکرار و مصرف آنها موجب بی‌اثر شدن آنها بعد از گذار از آنها خواهد شد.»
انتهای پیام
دیدگاه تان را بنویسید