آیا تلفن‌ همراه دانش‌آموزان را کندذهن‌ کرده است؟

بیان فردا | مدرسه بیان| نتایج معروف‌ترین آزمون سنجش توانمندی دانش‌آموزان در جهان نشان می‌دهد که طی چند سال گذشته عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان در کشورهای مختلف تدریجاً ضعیف و ضعیف‌تر شده است. برخی گمان می‌کردند همه‌گیری کرونا و شرایط نامطلوب آموزش در آن دوره باعث این افت بی‌سابقه شده است، ولی تحقیقات اخیر نشان می‌دهند این سیر نزولی پیش از دورهٔ کرونا آغاز شده. آخرین گزارش برنامهٔ بین‌المللی ارزیابی دانش‌آموزان، موسوم به پی‌آی‌اس‌اِی، به سه دلیل گوشی‌های همراه را مقصر اصلی داستان می‌داند.

درک تامپسن، آتلانتیک— در چند سال گذشته، شاهدیم که والدین، محققان و رسانه‌های خبری به ارتباط بین استفاده نوجوانان از تلفن همراه و سلامت روان آن‌ها توجه بیشتری نشان داده‌اند. محققانی مانند جاناتان هایت و جین توئنگی نشان داده‌اند که، تقریباً از سال ۲۰۱۲، معیارهای مختلف بهزیستی دانش‌آموزان در سراسر دنیای غرب کاهش چشمگیری داشته است، درست از همان زمانی که گوشی‌های هوشمند و رسانه‌های اجتماعی به جزء لاینفک زندگی نوجوانان بدل شدند. برخی حتی مطرح کرده‌اند که استفاده از گوشی‌های هوشمندْ بسیار مایۀ ضرر و تباهی بوده و دستاوردهای دانش‌آموزان را به‌طور نظام‌مند کم‌و‌کمتر می‌کند. البته من تا همین اواخر این بحث را قبول نداشتم.

سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی، در قالب برنامهٔ بین‌المللی ارزیابی دانش‌آموزان (موسوم به پی‌آی‌اس‌ای) که در ۸۰ کشور جهان اجرا می‌شود، هر سه سال یک ‌بار آزمونی برگزار می‌کند که دانش‌آموزان ۱۵ساله را در دروس ریاضیات، درک متن و علوم می‌سنجد. این آزمون معروف‌ترین معیار سنجش توانمندی دانش‌آموزان در جهان است. هر سال که خبر نتایج این آزمون به رسانه‌های آمریکایی می‌رسد، گزکی به دست منتقدان نظام آموزشی آمریکا می‌افتد تا با اشاره به نمرات این آزمون بگویند که مثلاً «چرا در درک مطلب به گرد پای فنلاندی‌ها هم نمی‌رسیم؟» یا «چرا در ریاضیات زیر پای کره‌ای‌ها له می‌شویم؟».

آخرین گزارش پی‌آی‌اس‌ای پیام تازه‌ای دارد: بله، امتیاز ریاضیات آمریکایی‌ها در این دوره کمتر از ادوار پیشین (از سال ۲۰۰۳) بوده است (بار دیگر، این آزمون نابرابری‌های همیشگی آمریکا را به تصویر کشید؛ میانگین نمرات دانش‌آموزان سیاه‌پوست و لاتین‌تبار کمتر از دانش‌آموزان آسیایی و سفیدپوستی شد که معمولاً عملکرد تحصیلی‌شان به خوبی همتایان خود در سراسر جهان است). اما در جاهای دیگر، افت یادگیریِ مربوط به دورهٔ کرونا حتی بدتر بود و موجی را ایجاد کرد که نویسندگان گزارش پی‌آی‌اس‌ای آن را «افت بی‌سابقهٔ عملکرد تحصیلی» در سطح جهان دانستند که «تقریباً سه برابر بیشتر از همهٔ‌ تغییرات قبل از آن بود».

موضوع جالب‌تر و مهم‌تر اینکه نمرات این آزمون چند سال‌ است که در حال کاهش است، حتی قبل از دورهٔ کرونا. نمرات دروس علوم و درک متن کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، به‌ترتیب، در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۲ به اوج خود رسید. از آن زمان تاکنون، کشورهای توسعه‌یافته در مجموع عملکرد تحصیلی «ضعیف و ضعیف‌تر» داشته‌اند. به گزارش پی‌آی‌اس‌ای «هیچ کشوری روند مثبت فزاینده‌ای را در هیچ درسی نشان نداد و بسیاری از کشورها حداقل در یک درس ضعیف و ضعیف‌تر شدند». حتی در کشورهایی چون فنلاند، سوئد و کرهٔ جنوبی، که به عملکرد خوبشان شهرت دارند، مدتی است که نمرات پی‌آی‌اس‌ای در یک یا چند درس رو به کاهش گذاشته است.

چه عاملی نمرات دانش‌آموزان سراسر جهان را این‌چنین پایین می‌آورد؟ گزارش پی‌آی‌اس‌اِی به سه دلیل گوشی‌های همراه را مقصر اصلی داستان می‌داند.

دلیل اول: پی‌آی‌اس‌ای دریافت امتیاز ریاضی دانش‌آموزانی که روزانه کمتر از یک ساعت از اوقات «فراغت» خود در مدرسه را با دستگاه‌های دیجیتالی سر می‌کنند، حدود ۵۰ نمره بالاتر از دانش‌آموزانی است که بیش از ۵ ساعت در روز چشم به صفحه‌نمایش می‌دوزند. این اختلاف نمره حتی پس از اِعمال عوامل اجتماعی‌اقتصادی نیز ثابت ماند. برای مقایسه، کاهش ۵۰ امتیازی در نمرات ریاضی حدوداً چهار برابر بیشتر از افت یادگیری ریاضی در دوره کرونا در آمریکا است.

دلیل دوم: به نظر می‌رسد که صفحه‌نمایش‌ها باعث نوعی حواس‌پرتی در میان همهٔ دانش‌آموزان شده‌اند، حتی دانش‌آموزانی که مدام چشم به آن‌ها ندوخته‌اند. آندریاس شلیچر، مدیر نظرسنجی پی‌آی‌اس‌ای، نوشت دانش‌آموزانی که به‌خاطر عادات دیجیتالی همکلاسی‌های خود حواسشان پرت شده بود، در ریاضی نمرهٔ پایین‌تری کسب کردند. و دلیل سوم اینکه تقریباً نیمی از دانش‌آموزان کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی گفتند وقتی از دستگاه‌های دیجیتال خود دوریم، احساس «کلافگی» یا «اضطراب» داریم (همچنین، نیمی از این دانش‌آموزان گفتند که از زندگی رضایت کمتری دارند). این اضطراب تلفن همراه با نمرات ریاضی رابطهٔ معکوس داشت (اضطراب بالاتر، نمرات ریاضی پایین‌تر).

در مجموع، دانش‌آموزانی که بیشتر با تلفن همراه خود کار می‌کنند در مدرسه نمرات بدتری می‌گیرند، حواس دانش‌آموزان دیگر را پرت می‌کنند و احساس بدتری نسبت به زندگی خود دارند.

منبع : ترجمان

انتهای پیام