چرا اسرائیل موفق به نابودی حماس نخواهد شد؟

بیان فردا | رژیم اسرائیل از ابتدای حمله به نوار غزه و کشتار بی امان غیرنظامیان فلسطینی هدف اولیه خود را نابودی حماس اعلام کرد. دو ماه و اندی پس از آغاز این جنگ و تداوم شبانه روزی آن اکنون سوالی که در بسیاری از رسانه های بین المللی و محافل سیاسی مطرح می شود این است که آیا واقعاً می توان حماس را به طور کامل «حذف کرد»؟

دویچه وله در گزارشی در این باره می نویسد: دولت اسرائیل صریح بوده است. بسیاری از اعضای ارشد دولت، از جمله نخست وزیر این ( رژیم) ، همگی گفته اند که گروه شبه نظامی حماس از بین خواهد رفت.  در برخی از شبکه های تلویزیونی اسرائیل، شعارهایی مانند ما با هم ما پیروز خواهیم شد،  به طور مرتب ظاهر می شود. اما آیا واقعاً در چنین شرایطی امکان حذف کامل حماس و «پیروزی» وجود دارد؟ پاسخ کوتاه، همانطور که کارشناسان بارها گفته اند، منفی است.

اسرائیل از زمان حمله 7 اکتبر به سرزمین های اشغالی توسط حماس، که توسط آلمان، اتحادیه اروپا، ایالات متحده و دیگران به عنوان یک سازمان تروریستی طبقه بندی شده است، نوار غزه را بمباران می کند که محل زندگی بیش از دو میلیون فلسطینی است. اسرائیل همچنین حمله زمینی به نوار غزه را آغاز کرده و از ارسال غذا، آب و برق به این منطقه جلوگیری کرده است. با وجود این، اکثر تحلیلگران می گویند که خلاص شدن از حماس امکان پذیر نخواهد بود، دلیل اصلی آن این است که حماس چیزی بیش از یک سازمان نظامی است.

گیدو اشتاینبرگ، کارشناس خاورمیانه در موسسه آلمان برای امور بین‌الملل و امنیت، اخیراً به دویچه وله گفت که حماس بین 20 تا 30 هزار نیروی نظامی دارد. اما همزمان  یک جنبش اجتماعی با حمایت توده ای در نوار غزه است و دقیقا همین ویژگی کار را سخت می کند.

حماس از سال 2007 عملاً کنترل نوار غزه را در دست دارد، بخشی از دولت آن در آنجا یک شبکه رفاه اجتماعی به نام دعوه دارد. دعوه  به معنای «دعوت»  است و از نظر تاریخی به عنوان راهی برای فراخوانی یا دعوت مؤمنان بیشتر به ایمان از طریق فعالیت های اجتماعی تعریف شده است.

رشید خالدی، استاد مطالعات عرب مدرن در دانشگاه کلمبیا در نیویورک، به روزنامه اسپانیایی El Pais،گفت: «اسرائیل مایل است حماس را به عنوان یک نهاد، به عنوان یک ساختار سیاسی، مذهبی و فرهنگی و به عنوان یک ساختار نظامی ریشه کن کند. من فکر نمی کنم آنها بتوانند دو کار اول را انجام دهند. زیرا چه همه رهبران حماس را بکشند، چه همه شبه نظامیان مسلح را بکشند، حماس به عنوان یک نیروی سیاسی باقی خواهد ماند، چه اسرائیلی ها غزه را اشغال و چه آن را ترک کنند. بنابراین نابود کردن حماس به عنوان یک نهاد سیاسی، نابود کردن حماس به عنوان یک ایده، غیرممکن است.»

حماس  اسرائیل را به رسمیت نمی شناسد. این گروه معتقد است که دین باید اساس هر حکومت فلسطینی باشد. اما احتمالاً این موضع که خود را به عنوان یک جنبش مقاومت در مخالفت با اشغال سرزمین‌های فلسطینی و نوار غزه توسط اسرائیل توصیف می‌کند،  باعث محبوبیت بیشتر آن می‌شود.

رشید خالدی می گوید: آنچه اسرائیلی‌ها به خوبی قادر به انجام آن هستند، کاهش توانایی‌های نظامی حماس است آنهم فقط به میزان و دوره‌ای محدود و نه بیشتر.

رژیم اسرائیل یکی از قدرتمندترین ارتش های جهان را دارد که در سال 2023 از میان 145 کشور در رتبه هجدهم در فهرست سالانه گلوبال فایر پاور قرار دارد.آلمان در رده 25 این رده بندی قرار دارد.  اسرائیل در سال گذشته 4.5 درصد از درآمد  خود را برای اقدام های نظامی هزینه کرد و این بیشتر از ایالات متحده یا آلمان است که به ترتیب 3.5 و 1.4 درصد هزینه کردند.

در همین حال، شاخه نظامی حماس بیشتر شبیه یک گروه چریکی عمل می کند و بیشتر تسلیحات خود را به نوار غزه قاچاق کرده است. بنابراین اسرائیل قطعاً منابعی برای کاهش توان نظامی حماس و تعقیب رهبران آن دارد. اگرچه نمی توان این آمار را به طور مستقل تأیید کرد، اما دولت اسرائیل اخیراً اعلام کرده است که معتقد است بین 5000 تا 7000 نیروی حماس را کشته است. اگر درست باشد، این می تواند به عنوان یک موفقیت نسبی تلقی شود، زیرا تضعیف حماس ممکن است بهترین چیزی باشد که می توان انتظار داشت. کارشناسان اندیشکده گروه بین المللی بحران هفته گذشته نوشتند: «برخی از مقامات غربی بر این باورند که تهاجمات اسرائیل تا به امروز، همراه با ارتقای امنیت مرزی، این اطمینان را ایجاد کرده  که حماس حمله دیگری مانند حمله 7 اکتبر انجام نخواهد داد. دنیس راس، فرستاده سابق ایالات متحده در خاورمیانه در مقاله ای نوشت: «همانطور که حماس پس از درگیری با رژیم اسرائیل در سال های 2009، 2012، 2014 و 2021 انجام داد، این گروه تقریباً به طور قطع دوباره مسلح و بازسازی خواهد شد.» او در همین مقاله برای برای نیویورک تایمز توضیح داد که به همین دلیل است که با آتش بس تا زمانی که حماس از قدرت برکنار نشده بود مخالف است.

البته شکست دادن گروه های چریکی بسیار سخت است.  تعداد بسیار کمی از نظامیان و ارتش های  ملی توانسته اند در گذشته به طور قاطع سازمان های چریکی را شکست دهند. از نمونه های ناموفق می توان به تلاش های آمریکا علیه طالبان در افغانستان و گروه های شورشی در عراق اشاره کرد.

شکست دولت سریلانکا از گروه شورشی جدایی طلب ببرهای تامیل در جنگ داخلی آن کشور، اغلب به عنوان موردی ذکر می شود که ارتش ملی واقعاً پیروز شد. اما این پیروزی پس از 26  سال جنگ، تلفات بین 80000 تا 100000 کشته و جنایات جنگی احتمالی توسط هر دو طرف به دست آمد.  

در واقع، در برخی موقعیت‌ها در حالی که  توانایی‌های یک گروه «شورشی» کاهش یافته اما توانسته زنده بماند و  بعداً به شکلی افراطی‌تر دوباره ظهور کند.

به ادعای دویچه وله بهترین نمونه شاید همین رژیم اسرائیل باشد که در این سالها  با وجود ترور تعدادی از رهبران حماس، از جمله دو بنیانگذار این گروه، هرگز موفق به شکست قطعی حماس نشده است.