در دولت رئیسی سیاست‌های تنبیهی برای زنان در دستورکار است

بیان فردا | زهرا نژادبهرام | اواخر هفته گذشته مصادف با میلاد حضرت زهرا (س) روز زن بود؛ همه تریبون‌ها به تشکر از زنان و بزرگداشت آنها مراسم و آیین‌هایی داشتند، خانواده‌ها برای زنان و مادران هدایایی تدارک دیدند. و مغازه‌ها و گلفروشی‌ها همه در جهت بزرگداشت این روز پر رونق بود.  اما. دریغ از یک اقدام عملی که بتواند بزرگداشت این روز را حداقل به خاطر نام حضرت فاطمه زهرا (س) شرایط را برای زیست اجتماعی و خانوادگی زنان بهبود ببخشد. امنیت زنان که از اصولی‌ترین و جدی‌ترین نیاز آنهاست، هنوز در پیچ و تاب راهروهای مجلس شورای اسلامی قرار دارد. و لایحه یا بهتر بگویم طرح حجاب و عفاف نمایندگان که در پی جرم‌انگاری برای زنان است.

ساعت‌ها وقت مجلس و شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت را گرفت تا این مساله را برای زنان افزون کند. با این وجود مساله خشونت خانگی و قتل ناموسی و کودک همسری و دور ماندن از تحصیل همچنان بر صفحه روزگار زندگی زنان باقی مانده و زنان همچنان رنج امنیت را می‌کشند. و توجهی به آن نشده است. در شهر نیز که سند امنیت زنان تدوین و تدارک دیده شد، بی‌توجه به آثار مثبت آن برای امنیت عمومی شهر تهران در پستوی شهرداری جا خوش کرده است. نه اصلاح هندسی در فضای شهری برای افزایش امنیت زنان صورت می‌گیرد. نه تلاشی برای رفع خاموشی و نورپردازی مناسب در معابر فرعی شهری و زنان همچنان دست به گریبان تردد در شهر در ساعتی هستند که خورشید غروب می‌کند و شب فراگیر می‌شود.

از اقتصاد زنان و مشارکت اقتصادی آنان که امنیت اجتماعی را تامین می‌کند نیز خبر خشنود‌کننده‌ای نیست.  تعداد بیکاران کاهش پیدا کرده، اما نه به دلیل فرصت شغلی، بلکه به این دلیل که بخشی از زنان از امکان اشتغال به دلایل متعدد، بعد از کرونا در بازار کار وارد نشده‌اند و آنها نیز که باقی ماندند با عدم امنیت شغلی روبه‌رو هستند. بر اساس آمارهای اخیر نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ ساله حاکی از آن است که ۲۰.۶ درصد از فعالان این گروه سنی در پاییز ١٤٠٢ بیکار بوده‌اند. 

بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (پاییز ١٤٠١) ١.٤ درصد افزایش یافته است.

بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ١٨ تا ٣٥ ساله نیز نشان می‌دهد که ۱۴.۴ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی در پاییز ١٤٠٢ بیکار بوده‌اند. این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به پاییز ١٤٠١، به میزان ۰.۴ درصد کاهش یافته است (1) . گفته می‌شود نرخ بیکاری کل کشور در پاییز 1402 نسبت به پاییز 1401 کاهش یافته است. ولی زنان همچنان در آمار بیکاری دوبرابر مردان در صحنه مشارکت اقتصادی تعریف می‌شوند.  اگر امنیت اقتصادی بخش بزرگی از ظرفیت جامعه، برای امنیت اجتماعی باشد ظاهرا هنوز اقدام قابل ملاحظه‌ای برای زنان صورت نگرفته است. بنا بر برخی آمارها 75‌درصد زنان شاغل، در بخش خصوصی مشغول به کار هستند و 27.5‌درصد از زنان شاغل در بخش خصوصی مزد و حقوق‌بگیر هستند و به عبارتی از ثبات و امنیت شغلی کافی برخوردارند. به همین ترتیب به‌طور میانگین، 65‌درصد زنان شاغل، در کسب‌وکارهای زیر 10 نفر کارکن مشغول به کار بوده و تقریبا یک ‌درصد از زنان شاغل کارفرما هستند. در این میان 23‌درصد از زنان شاغل کارکن مستقل و 23‌درصد هم کارکن فامیلی بدون مزد هستند. این ارقام پایین بودن پایداری و عدم‌ ثبات اشتغال در زنان را می‌رساند. بنابراین آمار و اطلاعات بازار کار زنان در ایران نشان می‌هد که نه‌تنها زنان نسبت به مردان حضور کمتری در بازار کار دارند، بلکه از نظر کیفیت و پایداری مشاغل نیز در سطح پایین‌تری هستند و همین موضوع تفاوت در درآمد و دستمزد بین زن و مرد را تشدید می‌کند (2) . 

این امر به معنی آن است که مساله اشتغال و داشتن فرصت شغلی به‌رغم آنکه بیش از 60 درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی زن هستند در بستری از نابرابری دستمزدی و فرصت شغلی گرفتار آمده است، در حالی که با توجه به شرایط اقتصادی کشور داشتن شغل، بخش بزرگی از نیازهای جامعه را تعریف می‌کند. این مهم باعث می‌شود که زنان فقیر‌تر از گذشته شوند و نرخ فقر در میان زنان از مردان با فاصله‌ای عمیق، بیشتر و بیشتر شود. نزدیک به یک میلیون و 700 هزار زن سرپرست خانوار یا بر اساس برخی آمارها از جمله رییس مرکز پژوهش‌های مجلس 5 میلیون نفر، در این میانه گرفتار مسائل معیشتی و زندگی روزمره هستند؛ چراکه فرصت‌های شغلی و درآمدهای فاصله‌دار در شغل‌های مشابه مانع از یک زیست نسبی مطلوب برای آنها می‌شود. این مهم به معنای امنیت سلامت و امنیت خانوادگی و اجتماعی به صورت توامان است؛ یعنی وقتی فقر زنانه شود؛ سلامت آنها به خطر می‌افتد، چراکه هزینه درمان و رسیدگی و تغذیه با چالش روبه‌رو است. و وقتی فقر زنانه می‌شود خشونت ابعاد وسیع‌تری را با خود به همراه می‌آورد و به سرعت گسترده و عمومی‌تر می‌شود.

لذا روز زن مبارک..... 

حداقل اقدامی عملی شاید بتواند هدیه مطلوبی برای زنان باشد این مهم نه تنها برای دولت مستقر که در دولت‌های قبل نیز قابل مشاهده بوده است که مساله زنان اولویت نیست، بلکه سیاست‌های تنبیهی برای برخی اقدامات اولویت بیشتری دارد.

اما امروزه ابعاد آن وسیع‌تر و قربانیان جنسیتی آن نمایان‌تر شده است. در نهایت به نظر می‌رسد تغییرات اقلیمی که کشور را با چالش جدی در امر آب و هوا و زمین روبه‌رو کرده، در کنار بحران‌های اقتصادی در شرایط کنونی زنان به حاشیه رانده می‌شوند در حالی که زنان نیمی از جمعیت کشور هستند و قرار است در صحت و سلامت و امید و نشاط آیندگان را به وجود آورند و آینده را بسازند. بیایید از گفتاردرمانی خارج شویم و راهکارهای عملی برای حمایت از آنها تدارک ببینیم. از جرم‌انگاری برای زنان دوری کنیم و به سوی فرصت‌های تازه برای مشارکت بیشتر آنها در ابعاد اقتصادی و اجتماعی و رفع مشکلات آنها گام‌ برداریم این وظیفه تاریخی حاکمیت است که به آن وفادار بماند.

منابع در روزنامه موجود است