ما و آمریکا هیچ راهی جز احیای برجام نداریم

بیان فردا | یک تحلیلگر مسائل بین‌المللی با اشاره به اینکه تا اکتبر برای رسیدن به توافق با آمریکا وقت داریم، گفت: واقعیت این است که ما و آمریکایی‌ها هیچ راه دیگری جز احیاء برجام نداریم. ایران به دنبال این است که تحریم‌های خارج از ذیل برجام هم برداشته شود که به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها نمی‌پذیرند. باز هم ابراز امیدواری می‌کنم که برجام احیاء شود، چون هم به نفع ما و هم  به نفع آمریکایی‌ها خواهد بود.

مشروح گفت و گو با علی بیگدلی را در ادامه می‌خوانید:

برخی رسانه‌های خارجی از توافق محرمانه ایران و آمریکا در عمان خبر می‌دهند، اما سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در نشست امروز خود مذاکره محرمانه با آمریکا را تکذیب کرد. ارزیابی شما از آخرین تحولات مذاکرات احیای برجام چیست؟

سخنان اخیر رهبری دو وجه داشت؛ یکی اینکه توافق اشکالی ندارد و وجه دوم این است که زیرساخت‌های هسته‌ای نباید دست بخورد. از یک سو به خاطر تأثیر بر بازار داخلی ایران و اینکه بازارهای داخلی تحت تأثیر روانی اخبار توافق قرار بگیرند، مذاکره کنندگان به نوعی مجبور هستند اعلام کنند که مذاکره در حال انجام است، اما از سوی دیگر با این قضیه مواجه هستند که رهبری تأکید کرده زیرساخت‌های هسته‌ای نباید دست بخورد و همچنین قانون مجلس را خوب و در راستای منافع ملی ارزیابی کردند.

ما سه راه داریم؛ یکی اینکه به برجام 2015 برگردیم، دوم اینکه به توافق موقت برسیم و بخشی از تحریم‌ها برداشته و دارایی‌های ایران در سایر کشورها آزاد شود تا اقتصاد کشور سرو سامان بگیرد و سوم اینکه به یک توافق جامع با آمریکایی‌ها برسیم که همه چیز را شامل می‌شود و در ازای برداشته شدن همه تحریم ها و آزاد شدن همه دارایی‌های ایران در سایر کشورها، ما هم باید امتیازاتی به آنها بدهیم که می‌تواند همان محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای باشد. البته باید در مواردی که  آنها حساسیت دارند هم شفاف‌سازی کنیم.

به نظر شما چرا سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان مذاکره محرمانه با آمریکا را تکذیب کرده است؟

مذاکره کنندگان دو طرف در اتاق‌های جداگانه هستند و عمان پیام‌ها را به طرف دیگر منتقل می‌کند؛ شبیه کاری که در وین انجام دادیم و اروپایی‌ها میانجی انتقال پیام میان ما و آمریکایی‌ها بودند. سخنگوی وزارت خارجه هم در نشست خودش اعلام کرده که مذاکره محرمانه با آمریکایی‌ها انجام نمی‌شود اما مذاکرات به این شکل در حال انجام است.

علی باقری در دیدار پادشاه عمان با مقام معظم رهبری حضور داشت و دلیلی جز این ندارد که در این دیدار مسائل مربوط به مذاکرات هم مطرح شده است. یعنی ایشان در جلسه حضور داشته که در جریان روند میانجی‌گری پادشاه عمان قرار بگیرد و مذاکرات را بر این اساس دنبال کند.

آقای ظریف در گفت و گوی کلاب هاوسی اخیر خود تأکید کرد که در مذاکرات برجام اجازه صحبت کردن در موضوعات غیر هسته‌ای را نداشته است. به نظر شما تیم فعلی می‌تواند فراتر از دولت قبل عمل کند؟

جان کری در مذاکرات 2015 بارها مسائل مختلف از جمله مسائل موشکی ایران را مطرح کرد، ولی آقای ظریف اشاره کردند که ما اجازه مذاکره در مورد مسائل مخلف را نداشتیم و فقط می‌توانستیم در موضوع هسته‌ای مذاکره کنیم. اما حالا که مواضع اخیر رهبری به میان آمده، باید از این ظرفیت استفاده کنیم. من معتقد به توافق موقت هستم و اعتقاد دارم در مدت باقی مانده از دولت بایدن باید به یک توافق موقت بر سر مسائل هسته‌ای برسیم و چون مذاکرات سال 2015 خیلی با عجله انجام شد، سر فرصت می‌توانیم بر سر مسائل مختلف به یک توافق جامع برسیم.

نتیجه مذاکرات تا حد زیادی به گزارش‌های رافائل گروسی بستگی دارد. آقای گروسی سه شنبه هفته گذشته در مورد پرونده ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد و چون این گزارش‌ها هر سه ماه یک بار منتشر می‌شود، باید منتظر باشیم که در سه ماه آینده چه اتفاقی رخ می‌دهد. اگر گزارش بعدی آقای گروسی در مورد ایران مثبت باشد، حتما آمریکایی‌ها نرمش بیشتری بر سر مسأله برجام از خود نشان خواهند داد. لذا باید به آژانس اجازه دسترسی ببیشتر مخصوصا به دو سایت نطنز و فردو را بدهیم و در این زمینه شفافیت داشته باشیم تا گزارش منفی علیه ما صادر نشود.

موضوع بعدی این است که تیم فعلی تأکید بر گرفتن تضمین از طرف‌های مقابل دارد، در حالی که آقای ظریف تأکید دارد در قراردادهای بین‌المللی گرفتن تضمین امکان ناپذیر است. نظر شما در این خصوص چیست؟

همان طور آقای ظریف اشاره کردند در قراردادهای بین‌المللی نمی‌توانیم تضمین بگیریم که تا ابد کشورهای امضاء کننده پای تعهداتشان در این قرارداد بمانند. در هر قراردادی دو طرف تلاش می‌کنند بیشترین منافع را به دست بیاورند و لذا در مدت باقی مانده از دولت بایدن ما باید تلاش کنیم که بیشترین منافع را به دست بیاوریم و گرفتن تضمین معنی ندارد. ممکن است با عوض شدن دولت‌ها هر اتفاقی رخ بدهد. همان طور که مثلا مصدق قرارداد نفتی با انگلیس را نقض کرد.

تا اکتبر برای رسیدن به توافق با آمریکا وقت داریم. چون سال 2023 انتخابات آمریکا برگزار می‌شود و معلوم نیست چه کسی در این کشور بر سر کار می‌آید. از سوی دیگر آمریکایی‌ها تا انتخابات آینده این کشور با احتیاط رفتار می‌کنند. بایدن از یک سو تلاش دارد مذاکرات را به نتیجه برساند تا در این انتخابات از توافق با ایران به عنوان یک برگ برنده استفاده کند و از سوی دیگر با فشارهای کنگره مواجه است که باید با ایران یک توافق جامع داشته باشد که همه چیز را شامل بشود.

کنگره آمریکا که اکثریت آن در دست جمهوری خواهان است، با توافق هسته‌ای مخالفت دارد و به اوباما ایراد می‌گرفتند که به ایران اجازه رشد اقتصادی داده است و الآن هم به بایدن فشار می‌آورند که به یک توافق جامع با ایران برسد. لذا به نظر می‌رسد تا زمانی که بر سر همه مسائل از جمله موشک‌ها و نفوذ منطقه‌ای ایران توافقی صورت نگیرد، این توافق جامع دست یافتنی نیست.

اما واقعیت این است که ما و آمریکایی‌ها هیچ راه دیگری جز احیاء برجام نداریم. ایران به دنبال این است که تحریم‌های خارج از ذیل برجام هم برداشته شود که به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها نمی‌پذیرند. امیدوارم برجام احیاء شود، چون هم به نفع ما و هم  به نفع آمریکایی‌ها خواهد بود.

منبع: جماران