قیمت‌های دستوری چه بلایی سر اقتصاد کشور آورد؟

بیان فردا | احمد کیمیایی، فعال اقتصادی، درباره تجربه قیمت‌گذاری دستوری در کشورهای مختلف گفت: قیمت‌گذاری دستوری به این شکل در هیچ کشوری موفق نبوده است. دولت‌ها برای اینکه نظارت خود را بر قیمت‌ها داشته باشند اصولا از فاکتورهای دیگری مانند مالیات و عوارض گمرکی و... به استفاده می‌کنند. این شکل از قیمت‌گذاری در ایران می‌شود، به نظر نمی‌رسد در هیچ کشوری انجام شود. قیمت‌گذاری دستوری طبق تجربه عمدتا منجر به رانت و فساد و در مواردی نیز منجر به ورشکستگی تجار شده است.

قیمت‌گذاری‌های دستوری دولت در تمام عرصه‌ها نه تنها کمک منطقی به طبقات مختلف نکرده بلکه در موارد قابل توجهی منجر به رانت و ایجاد فساد شده است. در حوزه‌ی حمل‌ونقل نیز هم در بخش خودروسازی و هم در بخش هواپیما شاهد نابسامانی‌های مختلف از قیمت‌های سر به فلک کشیده تا کمبود هستیم که به علت در اختیارداشتن صنایع اساسی این دو بخش، دولت در وضعیت فعلی آنها دخیل است.

احمد کیمیایی، فعال اقتصادی، در آغاز درباره تجربه قیمت‌گذاری دستوری در کشورهای مختلف به «انتخاب»گفت: قیمت‌گذاری دستوری به این شکل در هیچ کشوری موفق نبوده است. دولت‌ها برای اینکه نظارت خود را بر قیمت‌ها داشته باشند اصولا از فاکتورهای دیگری مانند مالیات و عوارض گمرکی و... به استفاده می‌کنند. این شکل از قیمت‌گذاری در ایران می‌شود، به نظر نمی‌رسد در هیچ کشوری انجام شود. قیمت‌گذاری دستوری طبق تجربه عمدتا منجر به رانت و فساد و در مواردی نیز منجر به ورشکستگی تجار شده است. ثابت نگه‌داشتن برخی قیمت‌ها توسط دولت راه به جایی نمی‌برد و باعث می‌شود تولید آن جنس و کالا کم شود و بازار سیاه شکل بگیرد. این وضعیت مختص دولت فعلی هم نیست و در تمام دولت‌ها اتفاق افتاده است چون حجم زیادی از اقتصاد در دست دولت است قیمت‌گذاری دستوری نتیجه‌ای به دنبال ندارد.

وی در ادامه درباره مصادیق قیمت‌گذاری دستوری دولت و نتایج آن اشاره کرد: در بحث خودرو یک تجربه مهم در رابطه با قیمت‌گذاری دستوری داریم. خودروسازی در ایران دولتی است و قیمت‌گذاری‌ها نیز دست دولت است، اما آنقدر ناموفق بود که ناچار به واردات شدند. دولت نشان داده که قیمت‌گذاری‌هایش در حوزه حمل‌ونقل موفق نبوده است. دولت‌ها شاید از این ایده نیت خیر داشته باشند و بخواهند کمکی به قشر ضعیف بشود اما مسیر اشتباهی را می‌روند.

این فعال اقتصادی در ادامه افزود: وقتی اجازه واردات نمی‌دهیم و قیمت‌گذاری دستوری هم انجام می‌شود، مسلما وضعیت قیمت‌ها و ارائه خدمات به شکل آشفته‌ای در می‌آید. همین خودرو اگر از خارج به صورت آزاد وارد شود بازار در طول سه‌ماه به تعادل می‌رسد و نیازی به قیمت‌گذاری دستوری نیست. در مورد موادغذایی، مواد نفتی، معدنی و... قیمت‌گذاری‌ها پررنگ‌تر است. دولت رفتار جزیره‌ای در مقابل قیمت کالاها دارد که زیان آن را مردم می‌بینند.

کیمیایی در پایان درباره عدم توان دولت برای اداره کل اقتصاد گفت: دولت باید بیشتر از آنکه خود را به سمت اجرا ببرد، به سمت مدیریت حرکت کند. دولت می‌خواهد تمام کارها را خودش انجام دهد اما دیگر در توان دولت نیست که تمام کارها را خودش انجام دهد. دولت در هر زمینه‌ای که نگاه می‌کنیم خودش به عنوان تولیدکننده و واردکننده و صادرکننده است و رفتارهای اقتصادی دولت منجر به رانت شده است.