هند در مسیر دلار زدایی افتاد

بیان فردا | انتشار گزارشی از سوی یک گروه کاری در بانک مرکزی هند نشان داد نخبگان اقتصادی و سیاسی هند هم به این صرافت افتاده‌اند که باید در مسیر دلار زدایی از تجارت خود حرکت کنند.

حالا دیگر فقط چین و روسیه و برخی دیگر از کشورهای تحت تحریم آمریکا نیستند که در جهت دلار زدایی از تجارت بین‌المللی خود حرکت می‌کنند، بلکه هند نیز در تلاش است پول ملی خود (روپیه) را به یک ارز خارجی تبدیل کرده و به مرور سهم تجارت با روپیه را افزایش دهد.

بانک مرکزی هند (RBI ) چهارشنبه گذشته گزارشی منتشر کرد و در آن توصیه‌ها و پیشنهادهایی به دولت هند درباره ضرورت دلار زدایی از تجارت خارجی این کشور و فاصله گرفتن از دلار ارائه کرده است.

هند هم از متحدان نزدیک آمریکاست و هم عضوی موثر در "سازمان همکاری شانگهای" و "بریکس" و همزمان شریک تجاری و مشتری بزرگ نفت روسیه به ویژه پس از آغاز جنگ اوکراین است.

سلطه دلار آمریکا بر تجارت جهانی از زمان جنگ جهانی دوم به مرور شکل گرفت و حالا دلار آمریکا نقش مهمی در سیستم پرداخت‌های بین‌المللی بین کشورها و در تجارت و سیستم مالی جهان ایفا می‌کند.

اما تحریم‌های گسترده آمریکا علیه روسیه و ایران و چند کشور دیگر که این کشورها را از سیستم مالی جهانی تحت سلطه دلار آمریکا بیرون کرده، چشم دیگر کشورها را چنان ترسانده که اکنون در حال اندیشیدن و اقدام در جهت سازوکارهایی برای تجارت با ارزهای جایگزین به جای دلار هستند و در این راه گام هایی نیز برداشته‌اند.

کارگروه بانک مرکزی هند در گزارش اخیر خود گفته: "بین‌المللی‌سازی یک ارز ملی ( به جای دلار آمریکا) با پیشرفت اقتصادی آن کشور، به‌ویژه اهمیت آن در تجارت جهانی، ارتباط تنگاتنگی دارد."

اگر چه در این گزارش که حاصل کار یک کارگروه است، تاکید شده که مفاد آن به معنای موضع رسمی بانک مرکزی هند نیست، اما این گزارش یک سال پس از آن است که دولت "نارندرا مودی" نخست وزیر هند برای نخستین بار رویکرد استفاده بیشتر از روپیه را در تجارت جهانی آغاز کرد.

در این گزارش باز کردن حساب‌های روپیه برای افراد غیر مقیم در هند و خارج از این کشور تشویق شده و همچنین ادغام سیستم‌های پرداخت هند با سایر کشورها برای تراکنش‌های فرامرزی، توصیه شده است.

در حالی که محیط ژئوپلیتیک در حال تغییر نظام بین‌الملل، کشورها را به جست‌وجوی ارزهای جایگزین برای تجارت با آن ترغیب می‌کند، مدت هاست که بسیاری از کشورها در مورد تسلط بیش از حد دلار در تجارت و امور مالی جهانی نگرانی جدی دارند.

کارگروه بانک مرکزی هند در گزارش خود تاکید کرد که ایالات متحده باید تعهدات و مسئولیت خود را به عنوان صادرکننده ارز ذخیره حفظ کند، اما سابقه آمریکا نشان می‌دهد زمانی که مجبور به انتخاب بین منافع خود و منافع سایر نقاط جهان می‌شود، این کشور منافع خود را بر دیگر کشورها ترجیح داده است."

در ادامه این گزارش آمده: " این یک مسئله جدی است زیرا باعث عدم تعادل در سیستم پولی بین‌المللی می‌شود، سیستمی که درحال‌حاضر به سمت ایالات متحده منحرف شده است، دقیقا به این دلیل که این کشور صادرکننده ارز ذخیره غالب جهان است."

"بنابراین، به نظر بدیهی است که در حالی که تسلط ۵۰ ساله دلار آمریکا درحال‌حاضر بدون رقیب است، اما این سلطه به آرامی شروع به فرسایش کرده است و نظم اقتصادی جهان آینده باید در ورای سلطه دلار آمریکا تکامل یابد."

چالش‌های دلارزدایی

بر اساس یک نظرسنجی در سال ۲۰۲۲ از بانک تسویه بین‌المللی، اگرچه روندی جهانی برای دلارزدایی وجود دارد، اما همچنان دلار آمریکا با اختلاف غالب‌ترین ارز ذخیره جهان است و تقریبا ۹۰ درصد از معاملات جهانی را تشکیل می‌دهد.

حتی دولت هند هم که در صدد توسعه تجارت با روپیه است در این راه تاکنون پیشرفت کمی داشته است. خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ روز جمعه به نقل از منابع آگاه گزارش داد که در سال گذشته (۲۰۲۲) تنها ۰.۰۱ درصد از کل تجارت کالاهای هندی به روپیه تسویه شده است.

هند هم در مسیر دلار زدایی افتاد

حتی روسیه که روابط اقتصادی گسترده‌ای با هند دارد، در تسویه و تبدیل حساب هایش با روپیه مشکل دارد.

بر اساس محاسبات بلومبرگ در ماه ژوئن، تجارت با ارزهای ملی بین هند و روسیه باعث شده است تا مسکو هر ماه برای بازگرداندن روپیه هایی به ارزش یک میلیارد دلار آمریکا به کشور خود مشکل داشته باشد.

اقتصاد هند در دهه گذشته بسیار بزرگ تر شده و این کشور اکنون به لحاظ حجم تولید ناخالص داخلی پنجمین اقتصاد بزرگ جهان محسوب می‌شود